Bij het lezen van een bepaald stukje bij een medeblogger schoot het me ineens weer te binnen dat ik nog een logje in mijn concepten had staan. Een onderwerp waar ik ooit eens aan begonnen ben maar die ik 1 of andere duistere reden niet heb afgewerkt. Misschien is dit dan toch het ideale moment om het af te maken en te publiceren, want anders komt het er misschien niet meer van.
Het onderwerp zit al helemaal in de titel van mijn logje. Herken je het of is het Chinees voor je? Wie van Aalst en omstreken is weet dat dat streekgebonden vervoegingen zijn.
Zal ik even vertalen? Kijk even mee:
– A doet = jawel (M) als in [hij heeft dat niét gedaan] —> [A doet!] = jawel, hij heeft dat wél gedaan.
– An’doet = nietwaar (M) als in [hij heeft dat gezegd] —> [an’doet] = nietwaar, dat heeft hij niét.
– Toet = jawel (onzijdig) als in [dat is niet waar] —> [toet] = jawel, dat is wel waar.
– Tn’doet = nietwaar (onzijdig) als in ontkenning van [toet]
Is ’t een beetje duidelijk? Doentj of n’doentj? (=ja of Nee?) Hehe.
Ok, ok, iets gemakkelijker dan: de vervoeging van het werkwoord “hebben” in de verleden tijd:
– g’otj = je had
– a oo = hij had
– z’oo = zij had
– wer oon = wij hadden
– z’oon = zij hadden
Dat Oost-Vlaams is een raar taaltje, zo plat als een vijg vooral. En lelijk, eigenlijk.
Maar zo heeft iedere regio wel zijn eigen streektaal, wat me naadloos brengt tot de essentie van dit schrijfsel: ik ben 1 van de grootste pleiters voor het behoud van het dialect.
Het Algemeen Nederlands moet uiteraard onderwezen blijven worden, dat is en blijft immers dé enige beschaafde taal die iedere Nederlandstalige deftig en bij voorkeur foutoos zou moeten kunnen praten, lezen en schrijven.
Ons land heeft een groot arsenaal aan verschillende dialecten: West-Vlaams, Oost-Vlaams, Limburgs, Antwerps, Brussels, Gents, …en daar tussenin nog een brede variatie aan accentnuances. (van Wallonië weet ik het niet, ik ben de Franse taal niet machtig genoeg om in Waalse regio’s enig onderscheid in dialect te kunnen horen)
Met zo’n mooi pallet aan specifieke volkstaaltjes en tongvallen zou het toch jammer zijn mocht dat onderdeel van onze cultuur verloren gaan? Het in stand houden van onze dialecten kan alleen maar slagen wanneer iedere ouder zijn dialect aan zijn kind(eren) doorgeeft. Maar daar knelt allang het schoentje.
Ieder klein dorpje in elke regio heeft een nuanceverschil in z’n dialect, en het zijn net die kleine nuances die meer en meer het zuivere dialect infiltreren en verbasteren.
Vele kinderen gaan niet meer in hun geboortedorp naar school maar lopen school in de grote stad, waardoor ze hun eigen dorpsdialect verleren. En op latere leeftijd zet die gang van zaken zich dan gewoon door: wie bijvoobeeld geboren is in Aalst maar voor zijn studies uitwijkt en op kot gaat in Gent, die doet zich daar misschien een lief op en heeft daarnaast ook een pak vrienden…euh…te vriend met wie hij het meeste van zijn vrije tijd doorbrengt. Die Aalstenaar brengt gegarandeerd een Gents accent aan in zijn Oljsters dialect, met als gevolg dat die op de duur geen echt ‘plat Oljsters’ meer kan praten en dat dus ook niet meer aan zijn kinderen kan doorgeven.
Op die manier gaan vele zuivere dialecten stilaan helemaal verloren. Niks aan te doen, dat is nu eenmaal een neveneffect van de evolutie: het leven speelt zich niet meer enkel in het eigen dorp af.
Enkel de oudste generatie die er nu nog is, is z’n eigen zuivere dialect nog machtig. Recentere generaties en vooral de generaties die nog gaan volgen zullen onvrijwillig zorgen voor verbastering van het zuivere dialect.
De kinderen van onze kinderen zullen geen zuiver dialect meer horen, dus na ons zou het wel eens helemaal gedaan kunnen zijn.
Ik zou dat verschrikkelijk jammer vinden.
Wat denk jij hier over, lezer? Geef jij je locale dialect door aan je kind(eren) of sta je erop dat enkel het AN de voertaal is ten huize U?
Ik sprak AN (weliswaar met de West-Vlaamse touch, zo hoorde ik toch van niet-West-Vlamingen) tot een bepaalde leeftijd. Nu durf ik al eens iets in ’t Brugs zeggen. Brugs met Westhoekse invloeden dan. Ik vind jongens en meisjes van pakweg 16 jaar of meer die nog steeds AN spreken een beetje griezelig eigenlijk.
Kleine kinderen die dialect spreken zijn niet om aan te horen, dat klinkt een beetje marginaal, vind ik. Maar eens ze groter zijn mogen ze best hun eigen volkstaaltje gebruiken, dat vind ik ook.
dat klinkt niet een beetje marginaal, Margo, dat klinkt heel erg marginaal ;-)
Ik snap er zelfs na uitleg nikske van, maar ik weet wel dat ik het woord ‘voech’ mis!
Dialecten zijn sappig en dat mogen ze voor mijn part blijven.
@ zapnimf
Allez gij, verstaat ge daar niks van? Ook niet als ge u goed concentreert?
Mo wer doeng voesj! Voesjmetdekoesj.
Dialect klinkt sappig, dat is het juiste woord.
Gelijk heb je: een dialect mag niet verdwijnen. Maar anderzijds vind ik ook niet dat zulks ten koste van het AN mag gaan. Als ik sommige lui krampachtige pogingen hoor doen om zich van het AN te bedienen indien een situatie dit vereist, dan bekruipt me plaatsvervangende schaamte.
Nee, natuurlijk mag dat niet ten koste van het AN gaan! De beschaafde taal moet iedereen sowieso helemaal onder de knie hebben, zowel geschreven als verbaal. En ja, daar is nog heel erg veel werk aan bij velen! Ongehoord vind ik het.
Maar aan de telefoon zouden ze al die dialecten moeten verbieden. Sommige cliënten spreken een taaltje waar ik evenmin iets van versta als van Chinees. Vervelend!
Da’s helemaal waar, Veerle. Aan de telefoon moet je als klant of patiënt of cliënt enz. uiteraard AN praten, dat is gewoon elementaire beleefdheid.
Aangezien ik als kind altijd in het AN ben opgevoed, en mijn wederhelft enkel en alleen bij zijn familie West-Vlaams spreekt, kennen onze kinderen eigenlijk geen dialect, en ze vinden dat best jammer (wel grappig dat ze het vooral jammer vinden dat ze geen Gents kennen, over Kortrijks spreken ze niet). Ik kan wel een beetje Gents, en versta het redelijk goed, maar zelf spreken, dat komt er nooit van.
En ik moet toegeven dat ik vermoed dat mensen in het dialect soms vlotter kunnen babbelen dan in het AN.
(Eerlijk gezegd dacht ik bij de titel op het eerste gezicht (enfin, een eerste keer slechts diagonaal gelezen) dat het om West-Vlaams ging. Het was vooral de Tn’doet die het hem deed, omdat mijn schoonzus dat heel regelmatig zegt, maar dan vooral in de betekenis van verbazing, zo van ” ’t is toch niet waar zeker, echt?”)
Het eigen dialect bekt voor velen een pak beter dan het AN.
Heel spijtig voor je kinderen dat ze geen dialect meekregen…
Helaas. Mijn dialect doorgeven is geen optie. En omdat ik geen Brabants kan is AN onze thuistaal. Dat komt er van als je van onder de kerktoren vertrekt.
Je bent je eigen dialect volledig kwijt omdat je al jaren in een gans andere regio woont, daar kan ik inkomen.
Maar als ik lange tijd een ander dialect hoor, dan begin ik dat op de duur over te nemen. Heb jij dat niet?
Ben zelf van Oost-Vlaanderen, als kind in Wieze gewoond (dicht bij Oilsjt) en dan in Lebbeke. Op later leeftijd nog op twee posten in Oilsjt gewoond.
Maar soit, de eerste keer dat mijn man (nen rasechte Antweirpenaar) naar mijn mémé ging in Wieze zegt ze tegen ons: “Ik goan effekes de persengs naar beneije laten!”.
Watte gaat ze naar beneden laten? vroeg mijn toen nog toekomstige man? En wat ze bedoelde met sponsjeteire…man toch, daar hebben we toch om gelachen. :-)
‘persengs’ dat snap ik nog, maar euh, ja, wat is ‘sponsjeteire’?
Aha, ge zijt van mijn kanten dus.
Als Antwerpenaar zal uwe man wel meer raar kijken als jij met het thuisfront aan ’t babbelen zijt in ’t plat dialect.
De persengs, begot, dat is lang geleden.
D’afrolders, zeggemeweir in Kerksken.
En sponsjeteire, nog zo’n woord.Wij zeggen daar “spoosjketeiref” tegen.
Help Margo, mijn reader doet raar. Ik krijg onder jouw naam allerlei Engelstalige blogstukken van een ander Margo. Dus moest ik mij efkes komen vergewissen dat je niet compleet van dialect naar Engels was overgestapt.
No no, dont wurrie, aaj wil not spiek inglisj.
@Zapnimf: Maïs…
Zjust. Spoosjketeiref is maïs.
Keilogisch, waarom zag ik dat nu niet?! Duh!
Awel, ik kan aa hiëlegans volge. Plat Vloams zaa moerre bleive bestoa. Groêt gelaajk! (Oost Brabants :-))
Oost Brabants klinkt sappig!
Afgaande op de “moh tes toh nie meuglek zekerst???” van mijn dochtertje deze morgen moet ik concluderen dat we toch wel redelijk w-vl dialect durven praten, mijn lief en ik. Maar ach. AN leert ze wel op school. Of van studio 100. ;)
Voila, AN wordt op andere plaatsen aangeleerd, het dialect kan enkel van de ouders komen, en van vrienden en familie en zo. Goe bezig, missfolies!
yep Margogogo ik ben van a kanten. Mijn man die heeft in begin echt ondertiteling nodig gehad als hij bij ons meme ging. :-)
Ik vind het zalig om dat eens terug te horen, zo na 12 jaar al in Antweirpen te wonen is het gek om dan terug in de taal van daar te komen. Vorig jaar werd ik 40 en dan is het in Wieze de gewoonte dat die van dat jaar nog eens samenkomen. Dus wij daar naartoe. Man, hilarisch zunne,, ik was direct terug mee. Maar mijn man die zei: “Man, daar heb ik met momenten den helft niet van verstaan!”
Of zoals mijn tante tegen haar kleinkind zei: “Zeta nekee op a prot!!”.. Man, ik begaf het toen bekanst.. als het zolang geleden is dat je een woord nog gehoord hebt, dan klinkt dat hilarisch.
Als ’t er eens moest van komen om elkander tegen ’t lijf te lopen (wie weet een blogmeetingsken of iets) dan zullen we op ons platst tegen elkander babbelen, Christel. Ambiaans verzekerd!
Maareuh, spreek je dan nu ook een goed woordje Aantwaarps? Ik vind dat 1 van de sappigste dialecten, da bekt zo kweetnie hoe goed, ik kan da redelijk goe (of ik peis da toch)
Mijn lief vindt dat woordje “prot” ook geweldig grappig en gebruikt dat nu te pas en te onpas. Als ik naar de wc ga zegt hij dan: “moeje nekker protten kindj?” :-) Dat zou ‘kakken’ zijn in ’t Olsjsters volgens hem (zijn grootouders waren van Aalst). Klopt da?
“Ik heb just een prot gelaten”: zeggen ze ook hé… op een windje gelaten. En “kindj”, ja seg da kon ons mémé ook altijd zo goed zeggen!! Geweldig gewoon he.
Jaja, na 12 jaar al in Antweirpen te wonen heb ik “mijnen diplom van Kielse Rat” al gehaald. Ik mag nu A’pen terug binnen komen zonder mijnen pas te moeten laten zien iedere keer, zoals mijn man zegt!!! :-)
Op het werk had ik een collega die vond dat grappig dat ik zo Oost-Vlaams kon klappen en dan ineens zo plat Antweirps… Maar ik kan ook beschaafd AN spreken hoor.
Dit geldt niet enkel voor dialect maar ook voor een andere taal. Ik ken een heel deel personen waarvan één van de ouders (of grootouders) geboren is in het buitenland. Zij volgen cursussen om toch die buitenlandse taal machtig te worden. Is ook niets mis mee.
En dan hoor je in Exotische liefdes: “You have to look recht veura he” :-)
Exotische liefde…man man man, dorkomdewadoutj, jowet!
Gelijk diene (zijne naam ontsnapt me na se) uit de streek van A die zijn moeder: “Lestert ne kee na a moeder.”
Helemaal niks mis mee, Zwans!
Mijn moeder was van Houthulst en mijn vader een rasechte Bruggeling. Ik weet dat mijn Brugs plat is, maar niet erg als mijn (groot)vader.
Geen kinderen om aan door te geven maar wel aan iedereen die het wil horen. Ook goed ? ;-)
Ik vind ook dat het moet blijven bestaan, maar zoals je al zei : zuiver dialect zal verloren gaan. Jammer.
“dé enige beschaafde taal die iedere Nederlandstalige deftig en bij voorkeur foutoos zou moeten kunnen praten, lezen en schrijven.”
Foutloos is met een L ertussen
gniffelgniffel
Fouloos is bij ons het dialect voor foutloos :-)